San Martin eliza

Jatorrizko Carraleko San Martin eliza Sopuertako lehen eliza izan zen, eta XII. mendean jada existitzen zen, Balmaseda edo Bilboko hiribilduak sortu aurretik ere.
Carralgo lehen eliza auzoaren iparraldeko muino batean zegoen, orain hilerria dagoen bideari jarraituz.
Antzinako eliza honi buruz badakigu 1178an Alfontso VIII .a erregeak Burgosko San Joan monasterioari dohaintzan eman ziola.
Askoz geroago, XVI. mendean, Sopuertako beste auzo batzuk beren parrokiak eraikitzen hasi zirenean, San Martin eliza hau Carralekoaren mende zeuden beste guztien matrize bihurtu zen (beti independentea izan zen Bagirena izan ezik).
Baina 1728an eliza lekuz aldatzea erabaki zen, inguru menditsu, jenderik gabe eta bakarti batean zegoelako, Carral auzotik nahiko urrun eta bide txarrekin, batez ere neguan.
Beraz, data horretan eraiki zen gaur egungo Carral eliza, errege-bidearen inguruan, zalantzarik gabe sarbide errazagoko lekua bai auzoko bizilagunentzat bai handik igarotzen ziren edo inguruko ostatuetan ostatu hartzen zuten kanpotarrentzat. Eraikinak estu jarraitzen dio Mercadilloko parrokiaren ereduari, eta kontrahormen artean kapera altuak dituen habearte bakarreko eliza gisa planteatzen da. Errenazimentuko tipologia tipikoa da, baina Barrokoan ere erabiltzen jarraituko litzateke. Mercadilloko elizan bezala, sakristia poligonala da, eta izar itxurako gurutze-ganga batek estaltzen du. Hori nahiko arraroa da Bizkaian. Elizak elizpea eta kanpai-dorrea ere baditu (Elizako trazagilea, dirudienez, Andres Llaguno izan zen).
Elizaren barruan, aldare nagusiko erretaula eta Kristoren eta Arrosarioko Andre Mariaren alboak nabarmentzen dira, guztiak barroko estilokoak.
Bereziki interesgarria da aldare nagusiko erretaula, erliebe eskultorikoen kalitate bikainagatik. 1686 eta 1690 artean egin zuen Santiago del Castañok, Bilboko arkitekto-maisuak. Hamar bat urte geroago, urreztatu egin zuten. Horretaz Jose Alonso de Ontanilla arduratu zen, Artziegako maisu urreztatzailea.
Irudien kalitate bikainari esker, erretaula balio artistiko handiko obra da.
Bestalde, Santo Kristoren erretaulak inguruan dagoen berreroslearen irudi onenetako bat erakusten du, XIV. mendekoa.