1. Equisetum L.

• 1 Zurtoin emankorrak (konodunak) zurixkak edo arreak dira, ez dute adarrik, eta zurtoin antzuak baino lehenago hazten dira; zurtoin antzuek beti dituzte adarrak (9,10) #2
• - Zurtoin emankorrak eta antzuak batera hazten dira eta antzekoak dira, berdeak, bakun nahiz adardunak; edo bestela landareak zurtoin antzuak baino ez ditu ematen (11,15) #3

• 2 Zurtoinek 6 mm-tik gorako diametroa dute; zorroak 1 cm baino luzeagoak dira eta 15 hortz baino gehiago dituzte; konoak 4 cm baino luzeagoak dira; zurtoin antzuak boli-kolorekoak dira; adarren oinaldeko adabetartea aldameneko zurtoin-zorroa baino laburragoa da (9) >> E. telmateia Ehrh. [E. maximum Duval-Jouve] Azeribuztana, eztainu-belarra. Geof., 40100(150) cm (oin emankorrak 15-40 cm luze dira). III-IV(V). Ezponda hezeak, erretenak, arekak, ibai-erreken ertzak; ez da bizi leku eguzkitsu eta lehorretan; 0-1000 m. Ia lurralde osoa, Ebro Harana eta Pirinio mendiak izan ezik: A. Zirkunb.
• - Zurtoin emankorrek 6 mm-tik beherako diametroa dute; zorroak 1 cm baino laburragoak dira, eta 12 hortz baino gutxiago dituzte; konoak 4 cm baino laburragoak dira; zurtoin antzuak berdexkak dira; adarren oinaldeko adabetartea aldameneko zurtoin-zorroa baino luzeagoa da (10) >> E. arvense L. Azeribuztana, eztainu-belarra. Geof. 20-60(100) cm (oin emankorrak 10-25 cm luze dira). III-IV(V). Leku hezeak edo lohitsuak, eta klima lehorreko aldeetan, berriz, ibai, ubide eta erreten ertzak soilik; 0-1350 m. Ia lurralde osoa, mendialde garaiak izan ezik: A. Zirkunb.

• 3 Zurtoinek beti dituzte adarrak; adarren oinaldeko adabetartea aldameneko zurtoin-zorroa baino luzeagoa da; adarretako ildoek V antzeko profila dute (10) >> E. arvense L. [Ikusi oharrak gorago]
• - Zurtoin bakunak, edo adardunak, adarren oinaldeko adabetartea aldameneko zurtoin-hostoa baino laburragoa dela; adarretako ildoek U antzeko profila dute (9,16) #4

• 4 Zurtoin nagusia boli-kolorekoa da, 1 cm-tik gorako diametroa du eta adarrak ditu puntaraino; zurtoin-zorroek 15 hortz baino gehiago dituzte (9) >> E. telmateia Ehrh. [Ikusi oharrak gorago]
• - Zurtoin berdexka, aurreko ezaugarri guztiak batera ez dituena #5

• 5 Kono apikulatuak; zurtoin iraunkorrak edo ez, oso latzak, saihetsetan irtenuneak dituztenak (13) #6
• - Kono kamutsak; zurtoin galkorrak, ez oso latzak, saihets leunak dituztenak (16) #9

• 6 Hosto-zorroak zilindrikoak dira, zurtoinaren kontra estu-estu daude, eta ez dute goiko aldea zabalagoa; hortz guztiak edo gehienak erorkorrak dira (11) #7
• - Hosto-zorroek goiko aldea zabalagoa dute; hortz iraunkorrak (13) #8

• 7 Adarrik gabeko zurtoinak, iraunkorrak; adabetarte lodiak; zorroak luze bezain zabalak dira ia, eta hortzak laster erortzen zaizkie (11) >> E. hyemale L. Geof., 40-100 cm. (IV)V-X. Iturriak eta errekastoak pagadi edo harizti inguruetan; 700-900(1200) m. Tarteko mendiak eta hegoaldekoak: B. Zirkunb.
• - Zurtoinak ez dira iraunkorrak eta inoizka adarren bat izaten dute; adabetarteak ez dira lodiak; zorroak zabal baino luzeagoak dira, eta hortzetako batzuk, behintzat, iraunkorrak dituzte (12) >> E. x moorei Newman [E. hyemale x E. ramosissimum] Geof., 50-100 cm. VII-IX. Lur hareatsuak erreka-ertzetan eta iturburuen inguruetan, gehienetan leku ezkutuetan; 0-1200 m. Itsasertza eta haran atlantikoak: B; tarteko mendiak eta hegoaldekoak: U (B). Eur.

• 8 Zurtoinak 10-40 cm luze dira, bakunak edo oinaldean soilik adarkatuak; zorroek zerrenda beltz zabala dute hortzen azpian; hortzak 4-12 dira, eta ertzean zerrenda zuri zabala dute (13) >> E. variegatum Schleicher ex Weber & Mohr Geof., 10-30 cm. VI-VII. Iturburuen inguruak mendialde garaietan; Ca; 1100 m baino gorago. Pirinio mendiak: BB. Zirkunb.
• - Zurtoinak 40-100 cm luze dira, eta adarkadura irregularra dute; zorro berdexkak, heldurik daudenean marroiak, hortzen azpian zerrenda beltzik ez dutenak; hortzak 12 baino gehiago dira, eta ertzetan zerrenda zurixka estua dute (14) >> E. ramosissimum Desf. Geof., (20)40-100 cm. (IV)VI-X. Aldian-aldian istiltzen diren lur hareatsu edo harritsuak, leku argitsu eta epeletan; 0-1000 m. Ia lurralde osoa, haran atlantikoetako alderik hezeenak eta mendialde garaiak izan ezik: U (A). Hainbat esk.

• 9 Zorroak zabal baino nabarmen luzeagoak dira; hortzak 10 baino gutxiago dira, eta mintz-antzeko ertza dute; zurtoinek 5 mm-tik beherako diametroa dute eta barrunbea oso estua dute (15) >> E. palustre L. Azeribuztana, eztainu-belarra. Geof., 15-60 cm. IV-IX. Toki hezeak edo lohitsuak, hainbat substratu-motatan; 0-1100 m. Ia lurralde osoa, Ebro Harana izan ezik: U. Zirkunb.
• - Zorroak luze bezain zabalak dira ia; hortzak 12 baino gehiago dira eta ertza ez dute mintz-antzekoa; zurtoinek (3)5-10 mm-ko diametroa dute; zurtoinen barrunbea oso zabala da, diametroaren 4/5 baino gehiago hartzen du (16) >> E. fluviatile L. Azeribuztana, eztainu-belarra. Geof., 20-100 cm. V-VIII. Haltzadiak, urmaelak, errekastoak eta zohikaztegietako iturburuak, klima hezeko aldeetan; Si; (50)500-1200(1550) m. Iparraldeko mendiak: B (U); haran atlantikoak eta tarteko mendiak: B. Zirkunb.

HIBRIDOAK: E. arvense x E. fluviatile (E. x litorale Kuhlew. ex Rupr.)